ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Πάνω από τους μισούς από εμάς έχουμε χρόνιες δυσλειτουργίες όπως υψηλή πίεση ή αυτοάνοσα νοσήματα. Σε διάφορους βαθμούς άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, εθισμοί αυξάνονται ραγδαία.
ΓΙΑΤΙ ;
Οι ρίζες των προβλημάτων βρίσκονται στο τραύμα, δύσκολες παιδικές εμπειρίες, χρόνιο στρες και τελικά δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος.
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ) φροντίζει για πολλές από τις ακούσιες λειτουργίες του σώματος όπως ο χτύπος της καρδιάς, η πέψη και η θερμοκρασία του σώματος. Το ΑΝΣ επίσης διαχειρίζεται το ένστικτο επιβίωσης και το στρες φροντίζοντας να παραμείνουμε ζωντανοί όταν η ζωή μας βρεθεί σε κίνδυνο. Οι λειτουργίες του ΑΝΣ ελέγχουν συνεχώς το περιβάλλον μας για ενδείξεις ασφάλειας ή κινδύνου. ‘Εχει 3 βασικές αντιδράσεις ή καταστάσεις.
ΑΣΦΑΛΕΙΣ: Αισθανόμαστε ήρεμοι, χαλαροί και συνδεδεμένοι με όλα και όλους γύρω μας.
ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ: Όταν το ΑΝΣ ανιχνεύσει κίνδυνο στέλνει εντολή και ο παλμός της καρδιάς μας και της αναπνοής αυξάνει και αδρεναλίνη και κορτιζόλη ελευθερώνονται και το αίμα κυκλοφορεί στους μύες έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο. Αυτή είναι η αντίδραση που μας έχει δώσει η φύση το να φεύγουμε ή να παλεύουμε fight or flight.
AKINHTOΠOIHMENOI: Όταν το ΑΝΣ αναγνωρίσει ότι ο κίνδυνος είναι τόσο μεγάλος που δεν μπορούμε ούτε να παλέψουμε ούτε να φύγουμε τότε το σύστημα κλείνει. Σε αυτή την κατάσταση, ο παλμός της καρδιάς, η πίεση του αίματος και η θερμοκρασία του σώματος μειώνονται και οι ενδορφίνες που μουδιάζουν τον πόνο απελευθερώνονται. Αυτό είναι το “πάγωμα”, η αντίδραση freeze.
Το ΑΝΣ κάνει όλη τη διαδικασία αυτόματα χωρίς τη συμμετοχή της σκέψης. Το ΑΝΣ δεν χρησιμοποιεί αυτές τις καταστάσεις για επιβίωση, τις χρησιμοποιεί για να πλοηγηθείτε στον κόσμο κάθε μέρα. Όταν το ΑΝΣ λειτουργεί καλά, κινείται με ροή από την μία κατάσταση στην άλλη, την μια στιγμή είναι έτοιμο για δράση και την άλλη ξεκουράζεται και αναρρώνει. Μερικές φορές οι καταστάσεις αναμειγνύονται. Όταν παίζουμε το ΑΝΣ συνδυάζει την κινητοποίηση και την ασφάλεια. Και όταν αισθανόμαστε οικεία με τους αγαπημένους μας, συνδυάζει την μη ενεργοποίηση και την ασφάλεια. Όταν το ΑΝΣ είναι ευέλικτο μας βοηθάει να τα καταφέρνουμε και να είμαστε ανθεκτικοί στο στρες και στις δύσκολες καταστάσεις. Μπορούμε να οπισθοχωρούμε αλλά και να κινούμαστε μπροστά. Δυστυχώς, όταν βιώνουμε τραύμα και χρόνιο στρες, αυτό μπορεί να εμποδίζει την υγιή, ρυθμισμένη και ευέλικτη λειτουργία του ΑΝΣ και να μας κρατάει κολλημένους στην κατάσταση της επιβίωσης. Μια φιλική κοντινή σχέση μπορεί να γίνει δυσάρεστη, μια επαγγελματική συνάντηση απειλητική. Στους ανθρώπους που έχουν ιστορία τραύματος και χρόνιο στρες, το ΑΝΣ είναι συνεχώς σε εγρήγορση για υποτιθέμενο κίνδυνο ακόμη κι αν είναι ασφαλής. Τους δίνει συνεχώς σήμα για ύπαρξη φωτιάς ακόμη κι αν δεν υπάρχει καπνός ή φλόγες. Ζώντας σε συνεχή κατάσταση επιβίωσης αναπτύσσουν εθισμούς όπως ναρκωτικά, αλκοόλ, τροφής, σεξ και εργασιομανίας για να μπορέσουν να ρυθμιστούν και να νιώσουν ανακούφιση. Το να καταλάβουμε πως μας επηρρεάζει το τραύμα είναι πολύ σημαντικό. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα εμπειριών που δημιουργεί το τραύμα, όπως είναι ατυχήματα, φυσικές καταστροφές και αυτό το τραύμα ονομάζεται “shock trauma” . Υπάρχει, επίσης, το “αναπτυξιακό τραύμα” όταν βιώνουμε χρόνιες δύσκολες καταστάσεις, βιαιοπραγία, παραμέληση, συναισθηματική παραμέληση, έλλειψη ασφάλειας. Διάφορες άλλες εμπειρίες μπορεί να τραυματίσουν το άτομο όπως ατυχήματα, χρόνιο στρες, ιατρικές επεμβάσεις, φτώχια, αλλαγή περιβάλοντος, κοινωνική διάκριση και βία.
Υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ των δυσμενών εμπειριών της παιδικής ηλικίας ( ACE’s) και της μακροπρόθεσμης υγείας και ευεξίας. Όταν υπάρχουν πάνω από 4 άσχημες εμπειρίες αυξάνεται η πιθανότητα για καρδιακές παθήσεις, καρκίνο, διαβήτης, παχυσαρκία, απόπειρες αυτοκτονίας, εθισμός στα ναρκωτικά, κατάθλιψη και άλλα. Αν είναι πάνω από 6 και πάνω τότε το προσδόκιμο ζωής μειώνεται σχεδόν 20 χρόνια. Τώρα μαθαίνουμε ότι πολλά σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα ενδέχεται να δείχνουν χρόνια δυσλειτουργία του ΑΝΣ. Όταν το ΑΝΣ κολλάει στην κατάσταση επιβίωσης η βιολογία μας αλλάζει από τον σκοπό για τον οποίο έχει δημιουργηθεί ο οποίος είναι να μας διατηρήσει υγιής, ευτυχισμένους και σε ευημερία, έτοιμους σε άμεση αντιμετώπιση του κινδύνου και αντ’ αυτού πολλά χρόνια συμπτώματα από καταστάσεις που δύσκολα γίνεται διάγνωση και αποδίδονται στη δυσλειτουργία του ΑΝΣ.
Σωματικά συμπτώματα: πεπτικά προβλήματα, αυτοάνοσα νοσήματα, χρόνια κούραση, χρόνιος πόνος, ημικρανίες.
Συναισθηματικά / συμπεριφορικά συμπτώματα: άγχος, κατάθλιψη, εθισμοί, κακές σχέσεις, PTSD
Οι παιδικές εμπειρίες μπορούν επίσης να μη μας επιτρέπουν να συνδεόμαστε με τους άλλους. Αυτό είναι ζωτικής σημασάς επειδή σαν παιδιά η κυρίαρχη προτεραιότητα μας είναι να συνδεθούμε με τους γονείς/ φροντιστές. Αν οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για εμάς δεν είναι οι ίδιοιασφαλείς και ζούμε σε ένα περιβάλλον συνεχούς ανασφάλειας το ΑΝΣ δεν αναπτύσεται σωστά. Το τμήμα του ΑΝΣ που κρίνει τι είναι ασφαλές και τι όχι γίνεται ελαττωματικό. Εάν η οικειότητα και η σύνδεση ήταν ανασφαλής στην παιδική ηλικία, σαν ενήλικες συχνά υποσυνείδητα απορρίπτουμε προσπάθειες από φίλους και συνεργάτες για σύνδεση. Ακόμη κι αν το θέλουμε πάρα πολύ το ΑΝΣ το νιώθει ανασφαλές και δεν το επιτρέπει. Το τραύμα εμποδίζει την δυνατότητα μας να κάνουμε σχέσεις με άλλους, αντικαθιστώντας την ανάγκη για σύνδεση με την ανάγκη για προστασία. Όταν υπάρχει τραύμα, το ΑΝΣ δεν μπορεί να διαφοροποιήσει το ανασφαλές παρελθόν απο το ασφαλές παρόν, δεν μπορεί να σβήσει την ανάγκη για προστασία ακόμη κι αν είμαστε τώρα ασφαλείς.
Τι μπορούμε να κάνουμε όταν το ΑΝΣ είναι απορυθμισμένο;
Πως θεραπευόμαστε από το τραύμα και αναπτύσσουμε υγιές, ρυθμισμένο, ευέλικτο νευρικό σύστημα; Ευτυχώς, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε εκ νέου το ΑΝΣ να αισθάνεται ασφαλές. Αυτό επιτυγχάνεται με την βοήθεια των άλλων. Έχουμε ο καθένας από εμάς ένα ΑΝΣ και το δικό μας ΑΝΣ συνεχώς επικοινωνεί και συγχρονίζεται με την κατάσταση των άλλων. Αυτόματα καθρεφτίζουμε την κατάσταση επιβίωσης όσων είναι γύρω μας.. Αυτό ονομάζεται συν – ρύθμιση. Το βλέπουμε στις αγέλες ζώων όπου αν ένα ζώο αισθανθεί κίνδυνο, όλη η ομάδα είναι σε ετοιμότητα αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσης.
Είμαστε ακριβώς το ίδιο. Όταν είμαστε με άλλους οι οποίοι είναι ανήσυχοι, θυμωμένοι ή στενοχωρημένοι, αισθανόμαστε κι εμείς το ίδιο. Ενώ όταν είμαστε με χαρούμενους, ήρεμους ανθρώπους αισθανόμαστε κι εμείς καλά. Συνδεόμενοι με ανθρώπους που νιώθουν ασφάλεια, ισορροπία και παρόντες είναι ο καλύτερος τρόπος να αποκτήσουμε υγιές ΑΝΣ. Επίσης για όσους δεν τα καταφέρνουν και παλεύουν να ανακάμψουν από τις επιδράσεις του τραύματος υπάρχουν ειδικευμένες θεραπείες που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια για να καθιδρύσουν ασφάλεια και να ρυθμίσουν το ΑΝΣ.
